Het najaar loopt stilaan op zijn einde. De piek van de najaarstrek ligt nu reeds achter ons, maar af en toe worden we nog eens wakker geschud! November blijft toch wel de uitgelezen maand voor échte zeldzaamheden zoals Woestijngrasmus, Ross' Meeuw en Rotszwaluw, zoals keurig voorspeld onderaan het overzicht van oktober. Niet zomaar uit de lucht gegrepen, zo bleek! Eind oktober werd gekenmerkt door sterke zuidwestenwind die zorgde voor een influx van Vale Gierzwaluwen en de eerste Huisgierzwaluw voor België. Het leek dus ook het uitgewezen jaar om nog eens die laatste soort, Rotszwaluw, in België te kunnen verwelkomen. Buiten lopen was de boodschap! Uiteindelijk werden er maar liefst 4 vogels gevonden, waarvan één twitchbaar! We geven een overzicht van deze influx door de ogen van degenen die op de eerste rij stonden.
7 november
Niels Goulem, De Panne
Wat is dat hier toch allemaal! Toen er weinig vogels waren deze ochtend zeiden we nog met Diederik, "De rotskruiper was ook zo'n dagje". Bij het scannen over de duinlijn zie ik een energiek vliegend bruin dingske tussen de gebouwen, misschien wel een gierzwaluw! De tele er direct op wat snel lukte, maar oei, da's een zwaluw. Welke wel? De structuur leek meteen bizar, met die rare rechthoekige staart, de vleugels lijken ook anders. Een boertje is het niet, een huis ook niet, misschien wel een oever? Ma nee, vanonder is er helemaal geen borsttekening te zien, beest is vrij egaal lichtvuil tot donker bruin zonder contrast. Ik ben nog steeds met onze lokaal broedende soorten in gedachten wanneer mijn ogen wijd open komen: dit kan gewoon een rotszwaluw zijn!!! De vogel komt steeds dichterbij in de tele, ik moet stillekens aan uitzoomen om ze nog in beeld te houden, en toch zie ik er niks anders aan. De vlucht lijkt ook apart, nogal acrobatisch, vaak heel even hoger vliegen, een milliseconde hangend en dan een kleine duik, en weer doorvliegend. Nu komt ze zo dichtbij dat ik met mijn verrekijker verder zal moeten kijken: ze komt recht op mij af! De bridge ligt in de hoes diep in mijn zak, wat doe ik? Ik durf nog niet zeker te zijn, en het risico van de foto te missen is te groot. Ik wil liever het beest echt goed zien om zeker te kunnen zijn en achteraf misschien nog proberen. Terwijl de vogel overvliegt focus ik specifiek op de staart, maar die blijft gesloten en ik kan geen lichtere vlekken zien. De vogel ziet er vrij egaal donkerbruin uit, enkel de borst is wat lichter zonder contrast of randen, en de ondervleugeldekveren zien er donkerder uit dan de rest van de vleugel. Dit is een rotszwaluw. De vogel vliegt strak door over de duinen, ik probeer nog mijn camera te nemen, maar tegen dat die aan is en de focus goed ligt is het beest al te ver weg boven de duinen richting Bray-Dunes. Jammer voor de foto, maar wat een soort weer voor de telpost!!
8 november
Pieter Dhaluin, Breskens
In de hoop op een Vale Gierzwaluw, de wind stond immers al enkele dagen ZO, zette ik zondag 8 november koers naar Breskens (NL). Er was best wel wat trek, een aangename telling voor begin november! Toen er iets voor 12u een boerenzwaluw gemeld werd, reeds dichtbij de telpost, merkte ik enkele meters verder nog een tweede zwaluw op. Al snel werd duidelijk dat het om een andere soort ging. De vogels vlogen op dit moment op nog geen 5m boven ons, en de eerste indruk was dat de vogel qua jizz wel op een oeverzwaluw leek, maar dan forser. De relatief brede vleugels, egaal grijze bovenzijde, recht afgesneden staart, donkere onderkant die vooral naar de staart toe verdonkerde, de iets lichtere keel en vooral de sterk contrasterende zwarte ondervleugeldekveren deden mij onmiddellijk aan rotszwaluw denken. Nog voor we het goed beseften, was de vogel alweer verdwenen, de kust volgend richting België. Meteen verwittigde ik Johan Buckens om het nieuws in België te verspreiden, de rest is geschiedenis...
Johan Lippens, De Haan
Ping, om 12:05 komt er een melding binnen op whatsappgroep 'The Kust Birds' van Johan Buckens: "Rotszwaluw, zuidwest op telpost Breskens". Direct gebeld naar Dirk Werbrouck, maar hij stond klaar om te gaan fietsen met Ivette. Rap alles in de auto en naar de Zwarte Kiezel tussen De Haan en Wenduine... De berichtjes komen binnen: Johan aan de Fonteintjes, Niels De Panne, Joachim park Heist, Kenny Het Zwin. Heel de kustlijn wordt bemand. Dan begint de speculatie, een boertje hier, 2 zwaluwen daar… Hoe lang doen zwaluwen er doorgaans over van Breskens naar de Fonteintjes? Hoe groot is hij in vergelijking met een boerenzwaluw? Berichtje van Dirk: "Waar sta je?" Ze hadden samen beslist om toch te gaan kijken. Melding: "De Fonteintjes lopen leeg, zou hier al geweest moeten zijn". We gaan nu toch nog niet opgeven zeker, misschien passeert er nog een vale gierzwaluw! Zo'n 2u30 na de doortocht in Breskens roept Dirk: "Ik zie hem! Hij komt recht op ons af, zeer laag, op een 80-tal meter!" Hij was direct bij ons, op een 3-tal meter boven ons hoofd. We hadden zelfs geen verrekijker meer nodig.
Rotszwaluw Ptyonoprogne rupestris, Bredene, 8 november 2020 (©Filip De Ruwe)
In een mum van tijd was hij verdwenen. Direct op The Kust Birds gezet en meteen daarop belde Augustijn, die een beetje verder stond samen met Lowie, om wat uitleg. Hij vliegt boven de duinen, zeer laag en doorvliegend. Het was een kippenvelmoment. Een vreugdedansje kon niet uitblijven! Daarna nog naar de grijze wouw van de Uitkerkse Polder geweest, wat de dag helemaal ‘af’ maakte.
Augustijn De Ketelaere, Bredene
De weersomstandigheden zagen er niet schitterend uit, waardoor Lowie en ik ’s ochtends besloten om toch niet naar de kust te vertrekken en in plaats daarvan een mistnetje open te zetten in mijn tuin om wat vogels te ringen. Het was zo een dag waarvan je er niet meteen van uitgaat dat er ‘ne zotten’ zal gevonden worden. Na teleurstellende aantallen in de netten en een mogelijke overvliegende Geelgors, kwam iets na 12 uur plots een berichtje binnen van Johan Buckens dat snel verandering bracht in het verdere verloop van de dag. Een bijna ongeloofwaardige melding: “Net Rotszwaluw zw op telpost Breskens. Kustlijn volgend. (door Pieter Dhaluin)”. En dit terwijl er de dag ervoor ook al één gepasseerd was langs de Panne!
Even was er twijfel of we er op tijd konden geraken, maar rekening houdende met het gegeven dat een zangvogel in het voorjaar over Fonteintjes-Breskens er ongeveer een kleine driekwartier over doet, hadden we algauw beslist dat we een kans moesten wagen. Snel alles opgeruimd en nadat ik toestemming had gekregen van mijn ouders (wat ik niet had verwacht), sprong ik bij Lowie in de wagen en waren we weg richting kust.
We reden zo snel mogelijk naar de Wrakhoutbrug tussen Wenduine en Blankenberge en hoopten dat hij in tussentijd nog niet gezien werd aan de Belgische kust. Toen we arriveerden stond ook Wim Debruyne hem daar reeds op te wachten. Helaas was er nog geen verder nieuws over de Rotszwaluw, waardoor we nog een dik uur ter plaatse bleven staan. Ondertussen waren er bijna 2 uur gepasseerd sinds hij was gezien in Breskens. In de veronderstelling dat hij niet meer zou passeren, vertrokken we naar de Zwarte Kiezel om er nog wat mezen te vangen voordat we naar huis terugkeerden. We waren nog maar pas opgezet of de Grijze Wouw werd teruggevonden in Zuienkerke, wat voor ons wel een leuke troostprijs leek. Na nog geen 5 minuten vertrokken te zijn vanuit De Haan richting Zuienkerke, kregen we echter plots het bericht van Johan Lippens dat de Rotszwaluw vlak boven de duinen aan de Zwarte Kiezel voorbij was gevlogen. Net daar waar we nog geen vijf minuten eerder stonden… Na een hoop gevloek (ik citeer: “Miljaar!, Oe ist meuglijk!?, Godverdoeme zeg!, F***, ‘T is were typisch...”), wijzigde Lowie meteen onze koers richting het westen. In de veronderstelling dat Kelle Moreau en Jeremy Demey nog in de Spanjaardduinen tussen Oostende en De Haan stonden en de Rotszwaluw nog niet hadden opgepikt, reden we volle gas naar Oostende. Het leek ons mogelijk dat hij rond stad Oostende zou vliegen, dus reden we door naar Bredene en stopten toen bij de eerste hoge duintop die we zagen. Wim Debruyne passeerde toevallig met de fiets terwijl hij ons naar boven zag sprinten en kwam ons snel vervoegen. Vol spanning scanden we met onze verrekijkers de horizon af en wachtten we op een melding over de Rotszwaluw.
Na nog geen 10 minuten wachten kijk ik rechts van mij en zie ik een kleine vogel rond de 2 gigantische appartementsgebouwen rechts van ons vliegen. Een stemmetje in mijn hoofd zegt meteen “DAT IS HEM!” Ik kijk door mijn verrekijker en begin bijna meteen te roepen “Daar vliegt ie!!!”. Trillend op mijn benen verstuur ik het bericht “ROTSZWALUW NU VOOR FORT NAPOLEON. BLIJFT HANGEN VOOR APPARTEMENT”, terwijl Lowie en Wim zo snel mogelijk een deftige bewijsfoto van de zwaluw probeerden te maken. Toen we merkten dat de vogel toertjes bleef vliegen langs eenzelfde wand van één van de appartementsgebouwen, liepen we er snel heen in de hoop hem van dichter bij te kunnen bewonderen. En inderdaad, de vogel was magnifiek te zien! Al redelijk snel arriveerden de eerste twitchers, waaronder Kelle, die ons vertelde dat hij de Spanjaardduinen al even had verlaten om richting Grijze Wouw te gaan. Als we dit eerder hadden geweten waren we waarschijnlijk nooit in Bredene gaan postvatten en hadden we onze kansen eerder ten westen van Oostende gewaagd…
De eerste toegesnelde vogelkijkers, Bredene, 8 november 2020 (©Joachim Pintens)
Rotszwaluw Ptyonoprogne rupestris, Bredene, 8 november 2020 (©Joachim Pintens)
Wout De Rouck, Oostende
Het is november en het bosjesseizoen loopt stilaan op zijn einde. De afgelopen week werden er echter nog verschillende Bruine Boszangers en Siberische Tjiftjaffen gevonden, dus de motivatie om zeldzaamheden te zoeken was nog best wel hoog en dus besloot ik samen met Joachim om toch nog maar eens de bosjes te gaan uitkammen. Met af en toe een blik in de lucht uiteraard, want met al die (gier)zwaluwen tegenwoordig weet je nooit.
De dag verloopt rustig, maar er was wel wat aankomst van vooral lijsters en hier en daar vond je wel een Houtsnip. Rond de middag, we zijn toen net aangekomen op het strand aan de Westdam te Zeebrugge, volgt het ondertussen bekende bericht via Whatsapp van Johan. Rotszwaluw langs de kust in Breskens!? Tja, teruglopen naar de auto was de enige optie, aangezien de afstand van Breskens tot Zeebrugge nu ook weer niet zo groot is. De vogel vliegt blijkbaar samen met een Boerenzwaluw wat de kans op onderscheppen misschien wel groter maakt! Na wat overleg besluiten we dan toch maar te posteren in de duinen voor het park van Heist. Na onze aankomst in Heist zagen Davy De Groote en Gunther Groenez zagen al vrij snel 2 zwaluwen passeren langs de Vandammesluis te Zeebrugge. De ene was een Boerenzwaluw, de andere werd niet goed genoeg gezien. Shit, ze zijn ons toch niet al gepasseerd zeker? Voor de zekerheid blijven we toch nog even staan in Heist, maar verder dan een langsvliegende Blauwe Kiekendief komen we niet.
De focus ligt opnieuw op het checken van de bosjes en we besluiten terug richting Zeebrugge te gaan en de marinebasis en het Visserskruis uit te kammen. Halverwege het Visserskruis weer hetzelfde verhaal. "Rotszwaluw over Zwarte Kiezel!" Terug de knop omdraaien en weer overleggen. Ik begin te rijden richting de westkust, Joachim houdt Whatsapp in het oog en zoekt een goeie locatie om de vogel hopelijk te kunnen onderscheppen. Uiteindelijk kiezen voor Lombardsijde en na een tijdje nemen we de afrit Nieuwpoort, wanneer plots weer een bericht binnenkomt op Whatsapp. Lowie en Augustijn hebben de vogel teruggevonden in Bredene, rondvliegend tussen 2 appartementsblokken. Waaaaat!! Dan maar terug richting het noorden rijden via de polders en niet via de autostrade, voor moest de vogel doorvliegen.
Bij aankomst was de vogel gelukkig nog steeds mooi te zien, maar na een halfuurtje vliegt hij onverwacht plots weg. Wellicht boden deze appartementsblokken geen geschikte rustplaats? Aangezien er nog verschillende twitchers onderweg waren besluiten Joachim en ik om meteen de vogel terug te gaan zoeken en richting de Spuikom van Oostende te rijden, aangezien je daar toch een redelijk groot zicht hebt en je de omringende gebouwen in vrij korte tijd gecontroleerd kan hebben, als de vogel nog niet is gaan zitten natuurlijk. Bij aankomst vallen meteen twee hoge gebouwen op die geïsoleerd staan aan de andere kant van de Spuikom, maar wel op grote afstand. Ik besluit er toch eens naar te kijken en meteen vliegt er een zwaluw door mijn beeld. Ja, dat is 'em! Sander en Stijn, die de vogel nog niet gezien hadden, zijn gelukkig al snel ter plaatse. Na een tijdje vliegt de vogel de Spuikom over en is hij ook in zit te zien, bovenop op een vliegenraam, waar hij uiteindelijk nog door tientallen vogelkijkers kan worden bekeken tot aan het invallen van de duisternis.
De slaapplaats bovenop een vliegenraam, Oostende, 8 november 2020 (©Joachim Pintens)
De volgende ochtend zat de Rotszwaluw gelukkig nog op zijn vaste stek, waar hij later in de ochtend zelfs nog af en toe naar terugkeerde. De vogel werd nog door een 35-tal vogelkijkers gezien alvorens richting ZW te verdwijen omstreeks 8u30.
De herkansing voor wie er de vorige avond niet geraakt was, Oostende, 9 november 2020 (©Bernard De Langhe)
Rotszwaluw Ptyonoprogne rupestris, Oostende, 9 november 2020 (©Julien Hainaut)
Arno Beidts, Zuienkerke
Ergens temidden van de hectiek vindt Arno tijdens het bekijken van de grijze wouw in Zuienkerke plots een nieuwe Rotszwaluw, alsof het nog niet gek genoeg was!
We hadden juist de Grijze wouw mooi zien langsvliegen op een veertigtal meter afstand, een 200-tal meter ten oosten van de overige vogelkijkers die de wouw nog aan het volgen waren met de tele's. We waren nog even aan het nagenieten van de mooie waarneming, terwijl ik af en toe mompelde dat dit me weer overkwam op één van de weinige keren dat ik zonder verrekijker of camera buiten kom. Plots pik ik een vogel met het blote oog op die in rechte lijn op ons af komt vanuit het oosten, 't is precies een zwaluw? Ik verwittig de anderen om vlug met hun verrekijkers te kijken. Uiteindelijk vliegt de zwaluw mooi overkop, een twintigtal meter hoog. Met het blote oog zag ik een volledig bruin uniforme onderkant, een lichte vork in de staart, vrij plomp en een zeer atypische manier van vliegen waarbij hij zich constant zijwaarts liet kantelen. Terwijl ik de vogel loslaat en smeek om een verrekijker te mogen overnemen zeggen Bart en Franky direct, "'t is een rotszwaluw!" Spijtig genoeg zat het licht niet meer mooi mee vanaf ik een verrekijker in m'n handen had, dus de donkere basis van de vleugels heb ik zelf niet meer als kenmerk kunnen waarnemen... Gelukkig hebben de anderen wel alle kenmerken goed kunnen bekijken! Een schitterend euforisch moment met toch een lichtjes dubbel gevoel achteraf dat ik geen foto's heb kunnen nemen. Direct gebeld naar Johan en Dries die wat verderop stonden maar iedereen stond naar de Grijze Wouw te kijken die inmiddels terug ergens bovenin een struikje geland was. De Rotszwaluw is op een 50-100 meter achter de andere waarnemers doorgevlogen en spijtig genoeg heeft niemand hem meer opgepikt. 2 kleppers op 10 minuten tijd vanop dezelfde vierkante meter!!!
22 november
Luc Teugels, Gent
Mieke en ik gingen naar de Velduilen kijken in de Bourgoyen in Gent. Velduilen zijn behendige vogels die graag prooien grijpen in grasland. Mooie vogels ook, zwart gemaquilleerd rondom hun gele ogen. Uiterst te genieten en “misschien zie ik ook nog een Blauwe Kiekendief” dacht ik, wie weet. Met veel goesting bekeken we de Velduil, die hoog in de lucht ruzie aan het maken was met enkele Kraaien, toen er plots een zwaluw van achter ons aan kwam gevlogen. Wellicht een Boerenzwaluw? Nee, toch niet… De vorm en de grootte van het beest toonden ook geen late Gierzwaluw. Frank Maes en ik moesten niet echt twijfelen. We hadden veel geluk om het beestje boven onze hoofden te zien en het heel goed te kunnen bekijken. Er was geen witte buik te zien, noch een borstbandje. De onderkant kwam vuil en donker over. En als ik opnieuw keek omdat ik het niet kon geloven en de adrenaline aan het pompen was, bleek het nog steeds een Rotszwaluw te zijn. Ik riep dat het een Rotszwaluw was en hoorde het mezelf herhalen. Het leek alsof ik in een vreemde, maar zeer aangename staat van zijn was geraakt. De vogel hing een tweetal minuten dicht boven onze hoofden. Heel even meende ik ook iets van de ‘witte kotjes’ te zien in de staart. We stonden vol verbazing te kijken, ook af en toe recht in elkaars gezicht. De vogel was wellicht aangevoerd met de sterke zuidwestenwind, dacht ik. Maar vooral dat ik in de Bourgoyen stond en niet aan zee, deed heel vreemd aan. De vogel begon richting het oosten te vliegen. Ik had gevraagd aan de Velduil-kijkers of er iemand een foto had kunnen maken van dit kleine wonder boven onze hoofden, maar nee, helaas niet. Ik was boos op mezelf omdat ik mijn fototoestel niet bij had. De vogel was ondertussen teruggekeerd en vloog over de weiden. Geert Piette en Mieke hadden de zwaluw ondertussen opnieuw in beeld. Hij ging zelfs even rond de Velduil vliegen! Ik kon hem ook nog even zien. Ik belde Johan Buckens, die me al een bericht aan het sturen was, gewoon om het even te kunnen vertellen aan iemand die een dolle vogelaar begrijpt. Mijn keel deed enkele minuten pijn en ik was de rest van de avond een beetje hees.
Robbe Cool, Gent
Na de zoveelste dag plichtbewust wegkwijnen achter mijn laptop om alle lessen te bekijken, mezelf verplicht om vandaag nog eens buiten te komen. November is nu niet dé maand om natuurstudie te doen, maar voor meeuwen is het bijvoorbeeld leuk. Yolan en ik waren al plannen aan het maken om aan de Westbekesluis te gaan spotten. Uiteindelijk bleef het toch maar regenen en zag Yolan dat plan niet meer zitten. Dan toch maar mezelf uit mijn luie zetel gekregen om even de velduilen te bekijken in de Bourgoyen. Een heel gezellige bedoening met veel Gentse vogelkijkers, geïnteresseerde mensen en toffe babbeltjes. Al snel werd het lichte exemplaar gezien. Na wat mooie waarnemingen, besliste ik om op het gemak naar huis te wandelen. Wat verder hadden enkele vogelkijkers het donkere exemplaar in beeld en die gaf toch wel een serieus showke! Op sommige momenten zelfs vlak boven ons! Ondertussen kwam mijn huisgenote Eva aangelopen om haar eerste velduil te zien. Niet veel later werd ik opgebeld door Yolan. "Ahja Robbe, gij weet wel dat er nu een rotszwaluw is gezien hé, vliegt nu aan spoorwergberm". ROTSZWALUW. Ik besefte het nog niet, maar smeet de telefoon neer, riep dat er een rotszwaluw was gezien en begon te lopen richting de locatie waar Luc Teugels hem zag.. Op dat moment stond ik nog een 300-tal meter verder. Tijdens het lopen zag ik een flits van een zwaluw in m'n ooghoek. Direct gestopt om te kijken en jaja! PRIJS! Een rotszwaluw in de Bourgoyen! Ondertussen kwamen Eva en Diederik Strubbe ook aangelopen. Samen konden we nog enkele minuten genieten van de show. Waw! Amai! Zooot! En nog zoveel meer vreugdekreten. Het begon wel heel zot te worden toen die rotszwaluw de velduil achterna begon te zitten en we beide soorten mooi in één beeld hadden. Wat een dag, wat een avond!
Tot dusver waren er slechts 4 geaccepteerde gevallen van Rotszwaluw in België. De vorige vloog op 19 april 2017 kortstondig boven het Grand Large te Nimy, de laatste twitchbare echter was maar liefst 15 jaar geleden! Die vloog drie dagen rond de kathedraal van Mechelen, van 4 tot en met 6 november 2005. Andere meldingen van Rotszwaluwen in Noordwest-Europa deze periode kwamen van de Orkney-eilanden (Groot-Brittannië) op 18 november, van Kent (Groot-Brittannië) op 21 november en van Cuxhaven (Duitsland) op 22 november. De soort kan nog tot diep in december opduiken bij ons, dus blijf zeker de lucht in het oog houden!
