Als je vraagt wat de grootste droom is van vogelkijkers die regelmatig zeldzaamheden zoeken, hoor je steevast “een nieuwe soort voor België vinden”! Ieder jaar echter worden er wel een paar nieuwe soorten toegevoegd aan de nationale lijst, en dus wordt het steeds moeilijker om die droom in vervulling te brengen. Stijn Baeten heeft – als dat nog niet het geval was met twee zelf ontdekte Siberische Sprinkhaanzangers – eeuwige roem verworven door het vinden van de eerste Huisgierzwaluw (Apus affinis) voor België! Een knaller van jewelste die bij velen tot de verbeelding spreekt. Als klap op de vuurpijl was de vogel zelfs twee uur lang twitchbaar tot in de late schemering, waardoor een vijftigtal gelukkigen de vogel konden zien. Hoe Stijn deze extreme zeldzaamheid gevonden heeft, lees je in onderstaand verhaal!
Maandag 26 oktober, het beloofde een winderige dag te worden. Een strakke wind uit zuid tot zuidwestelijke richting eind oktober brengt de laatste jaren met enige regelmaat Vale Gierzwaluwen tot in de lage landen. Zo ook zondag 25 oktober toen Kenny Hessel twee pleisterende vogels nabij de Haan vond. Een interessante soort die ik echter, zo zonder spiegelreflexcamera, moeilijk hard durf te maken. Althans bij mindere lichtomstandigheden waardoor de subtiele verschillen grotendeels verborgen blijven voor mij. De kans op een frustrerende waarneming van wellicht een Vale Gierzwaluw, leek me te groot dus besloot ik maandagochtend maar te starten in de bosjes aan de oostdam in Zeebrugge/Heist. Ditmaal geen Johan Buckens bij het ochtendgloren. Atypisch. Ik duik de takkenbossen en de duindoorn in maar verder dan een Zwartkop, een Tjiftjaf, een Roodborst en een Vuurgoudhaan kom ik niet. Ook een drie uur durende zoektocht op het Stapelterrein in Heist leverde niet veel op. Intussen loopt een berichtje binnen van een overtrekkende Vale Gierzwaluw over de tuin van Arno Beidts in Zeebrugge. Verdorie, die moet ongeveer over mijn hoofd gevlogen hebben, vloek ik binnensmonds.
De volgende stop zijn de marinebasis en het Visserskruis waar ik Kenny tegen het lijf loop. We babbelen wat over Vale Gierzwaluwen en de herkenning ervan onder veldomstandigheden. Ik kom tot de conclusie dat ik dringend nog eens een Vale Gierzwaluw in het veld moet zien. Iets voor deze namiddag misschien. De wind maakte het intussen niet aangenaam kijken in het (kale) Visserskruis dus besloot ik mijn heil te zoeken in de windluwe stukken van het Zeebos, in de hoop iets van dat vele lekkers dat de voorbije weken bij onze noorderburen waargenomen is, op te pikken. Tussen de Goudhaantjes en de Roodborsten door hang ik met Joris Elst aan de lijn over de plannen voor de namiddag. Wederom is het gespreksonderwerp de Vale Gierzwaluwen, en Joris suggereert dat we naast Vale Gierzwaluwen ook kunnen postvatten voor wie weet een Huisgierzwaluw of een Rotszwaluw? Een langsvliegende Huisgierzwaluw, dat herkennen zal wel lukken, bedenk ik me.
Intussen scoort ook Joachim Pintens een Vale Gierzwaluw, ditmaal in De Haan. Ik maak nog enkele lussen in het Zeebos, maar zie weinig meer. Toch maar op de duinen gaan postvatten, denk ik bij mezelf wanneer ik het Zeebos uitwandel richting auto. Ten zuiden van me doemt ondertussen een dreigende donkergrijze wolkenformatie op. Een mooie lucht om iets tegen te vinden. Plots zie ik een snel fladderende vogel op een hoogte van 30 meter op me afkomen. Verrekijker erop. Een gierzwaluw! De aparte vliegwijze valt meteen op en ik zie onmiddellijk dat de vogel geen staartvork heeft. Het gaat toch niet waar zijn!? De gierzwaluw passeert intussen mooi belicht ten westen van me en draait een eerste keer waarbij het witte vierkante stuitje onmiddellijk opvalt. Mijn hart gaat in overdrive en ditmaal is mijn verstand meteen mee! HUISGIERZWALUW!! De vogel kantelt een tweede maal waarbij de witte stuit opnieuw goed zichtbaar was.
De eerste glimp die Stijn van de vogel opving toen hij op 30m hoogte zijn richting uit kwam gevlogen (©Joachim Pintens)
Toen de vogel een eerste keer draaide kwam ook het vierkante witte stuitje in beeld (©Johannes Jansen)
Ik neem mijn GSM en probeer meteen Joris op te bellen. Voicemail. Ondertussen de vogel nog in het oog proberen houden, maar hij schuift in een rotvaart in noordwaartse richting op. Kenny dan maar bellen, met de gedachte dat hij nog ergens ten noorden van me zou rondlopen in het Zeebrugse. Ook voicemail. Opnieuw Joris bellen. Terug voicemail. Kenny. Voicemail. In sneltempo typ ik een bericht in de lokale whatsappgroep: “HuisgierewaluW noorf Zeebos!!!” Intussen belt Joris me terug en stamel ik dat ik zojuist een Huisgierzwaluw naar noord over het Zeebos heb zien vliegen… Joris, reeds in Knokke, onderweg naar Het Zwin, draait terug en rijdt naar Heist om daar op een strategisch punt te gaan postvatten. Sander Bruylants belt. Hij en Simon Vyncke staan vlakbij in de duinen in de hoop een Vale Gierzwaluw op te pikken. De Huisgierzwaluw is hen ongemerkt gepasseerd. Gevloek. Ik besluit ook in de duinen te gaan staan in de hoop dat de gierzwaluw alsnog besloten heeft om te pleisteren boven de waterplas van het eerste Fonteintje.
Paar minuten later een berichtje van Sander. Ze hadden juist op grote afstand een gierzwaluw met recht afgesneden staart kort zien vliegen maar waren hem inmiddels opnieuw kwijt gespeeld. Ongeveer ter hoogte van het eerste Fonteintje. In sneltempo wandel ik de duinen in richting Sander en Simon, ondertussen opnieuw bellend met Joris. Blijven postvatten of toch snel naar Zeebrugge doorrijden, vraagt Joris. Ik arriveer bij Sander en Simon juist op de moment dat Simon de vogel opnieuw op grote afstand ziet rondvliegen. We hebben hem terug, doorrijden, zeg ik tegen Joris en haak in. Nieuwe info doorgeven op RBA. De Belgische vogelkijkwereld wordt zenuwachtiger met de minuut. Paniek zelfs. We zien de vogel enkele minuten ten noorden van ons op grote afstand rondvliegen maar zijn hem finaal weer kwijt. Tien minuten later een telefoontje van Joris. Hij heeft hem zojuist over de kustbaan zien vliegen, vlakbij het eerste Fonteintje! Blijdschap. Ook wij krijgen de vogel nu weer opnieuw in beeld. Ondertussen post Joachim Pintens de eerste vluchtfoto’s in de whatsappgroep. Enorme blijdschap overvalt me nu, de vogel lijkt twitchbaar te worden en is eindelijk ook gedocumenteerd. Gestaag groeit de groep vogelkijkers aan.
Huisgierzwaluw Apus affinis, De Fonteintjes, Zeebrugge, 26 oktober 2020 (©Arno Beidts)
Huisgierzwaluw Apus affinis, De Fonteintjes, Zeebrugge, 26 oktober 2020 (©The Pallas's Machine)
Een deel van de twitchers die zich overal in en rondom natuurgebied De Fonteintjes hadden verspreid (©Billy Herman)
Even gezellig bijpraten in een eigentijds kader (©Billy Herman)
De Huisgierzwaluw foerageert intussen volop op geringe hoogte tussen het eerste en het tweede Fonteintje en passeert hier diverse waarnemers vaak op minder dan tien meter. Soms schuift hij een kilometer in zuidelijke richting op, maar keert steeds terug naar het eerste Fonteintje. Na een tweetal uren valt de schemering stilaan in en schuift de vogel al foeragerend op in zuidelijke richting. Om 17:38 begint hij strak door te vliegen richting Blankenberge, vermoedelijk op zoek naar een slaapplek. De volgende ochtend hebben enkele tientallen vogelkijkers zich verzameld ten noorden en ten zuiden van Blankenberge in de hoop om nog een glimp van de Huisgierzwaluw op te pikken. Hij wordt niet meer waargenomen. Een voorbij vliegende Vale Gierzwaluw is een mooie troostprijs.
Indien aanvaard betreft het hier de eerste waarneming voor België en de derde voor de Benelux. Een dag later vond een eenmanswaarneming van Huisgierzwaluw plaats op Vlieland, Nederland. Moeilijk te zeggen of dit betrekking heeft op hetzelfde individu, maar het lijkt niet onlogisch dat er momenteel meerdere Huisgierzwaluwen rondvliegen in Noordwest-Europa.
Huisgierzwaluw Apus affinis, De Fonteintjes, Zeebrugge, 26 oktober 2020 (©Filip De Ruwe)
