De zomer is aangebroken, de grote massa trekvogels is ons reeds gepasseerd en de focus wordt bij veel vogelaars stilaan even verlegd naar dag- en nachtvlinders, libellen en ga zo maar door. En waar kan je dan beter zitten dan in 'de Ardennen'? In de zuidelijke landshelft kan je immers genieten van vele bijzondere soorten die in Vlaanderen nergens te vinden zijn, en uiteraard ook van de prachtige landschappen. Maar Wallonië staat ook wel bekend als een sterk 'onderbevogelde' regio waar je 's zomers nog wel eens een fijne vogel kan vinden, onder andere te zien aan de verschillende Cirlgorzen (Emberiza cirlus), Grauwe fitissen (Phylloscopus trochiloides) en Bergfluiters (Phylloscopus bonelli) die er de laatste jaren werden ontdekt. Een soort die de laatste jaren af en toe over de tongen ging was Dwergooruil (Otus scops). "Dat moet daar toch zeker af en toe zitten?", werd er steevast gezegd. En dan eindelijk, op 29 mei, deed landschapsfotograaf Bart Heirweg onze monden openvallen door er in de Famenne-regio één te vinden. Lees hier het verhaal van deze fantastische ontdekking!

Na een drukke werkperiode besloot ik op 28 mei om enkele dagen richting Rochefort te gaan om verder te werken aan mijn boekproject over de Ardennen. Het beloofde enkele mooie dagen te worden met een grote kans op nevel en mist, omstandigheden waar ik het als landschapsfotograaf warm van krijg. Omdat het najaar vrij koud was geweest en alles wat later bloeide, stonden er ook orchideeën op de planning. Rond de middag arriveerde ik in de buurt van Grande Hour en Lavaux-Sainte-Anne om daar te gaan verkennen welke orchideeën momenteel in bloei stonden. Op verschillende plaatsen noteerde ik Grauwe klauwieren (Lanius collurio), Braamsluiper (Curruca curruca) en Nachtegaal (Luscinia megarhynchos), en er vloog ook een Zwarte wouw (Milvus migrans) over

Als ik voor meerdere dagen naar de Ardennen trek, kampeer ik in mijn bestelwagen. Ondertussen heb ik in verschillende streken al een rustig kampeerplaatsje gevonden en die avond zou ik gaan overnachten op een kleine afgelegen parking in Eprave (bij Han-Sur-Lesse), vlakbij de grotten van Eprave. Ik had er al vaker overnacht: de plek vormt de ideale uitvalsbasis om ’s morgens snel aan de oevers van de Lesse te staan om er sfeervolle rivierlandschappen te fotograferen. Na de avondshoot op een kleine kalkhelling bij La Rouge Croix was het tijd om te gaan slapen. Er werd immers mist voorspeld de volgende ochtend, dus de wekker liep om 4u af. Moe kwam ik rond 21u45 aan bij mijn kampeerplek. Op dat moment hoorde ik onbewust de uil eigenlijk al roepen, maar ik besteedde er toen weinig aandacht aan omdat ik dringend onder de wol wou kruipen.

Toen ik de volgende ochtend om 4u uit mijn camionette kroop, was de uil opnieuw aan het roepen. Op dat moment ging er gelukkig wél een alarmbelletje af. Het geluid deed me immers denken aan Dwerguil, die ik eerder dit voorjaar al regelmatig gehoord had. Alleen leek het me wel een vreemde plaats voor een Dwerguil. Ik ken deze soort namelijk van vrij dichte en gemengde bossen met sparren, berk en eik. Niet van open dennenbossen te midden van het platteland. Ik maak voor de veiligheid een opname met mijn gsm (de uil zat toen opnieuw vlakbij) en ga snel de mist opzoeken.

Tijdens de fotosessie bleef het geluid de hele tijd door mijn hoofd spoken en toen het licht harder begon te worden en de meeste mist weggebrand was, besloot ik de geluidsopname te posten in de WhatsApp-groep van onze lokale vogelwerkgroep met de vraag welke uil ik die ochtend opgenomen had. Hetzelfde bericht stuur ik ook naar Hans Matheve en Billy Herman, in de hoop dat iemand er ook een sonogram van kon maken. Hans was op dat moment onderweg naar de kust en kon zich daar niet meteen mee bezighouden. Hij vond de opname in elk geval ‘goed klinken voor scops’ met regelmatige tussenpozen, wat ook in het voordeel van een uil sprak. Ook vroedmeesterpad kwam uiteraard ter sprake, waardoor ik opnieuw aan mezelf begon te twijfelen. Mijn vogelkennis is immers wat roestig, omdat ik de laatste jaren vooral met fotografie bezig ben. Op dat moment ontwaakt Billy ook ergens in zijn camper in de Ardennen en belt me op: “Voor mij 100% zeker Dwergooruil, pipo” luidt het. Pipo, omdat ik de vogel eigenlijk de dag ervoor al gehoord had, maar er toen nog niets mee gedaan had. Ook Jurgen Dewolf denkt eerder aan Dwergooruil, dus de twijfel begint stilaan om te slaan in zekerheid en daarmee beginnen ook de eerste felicitaties binnen te komen. Rond 10u stuurt Davy De Groote me dan een sonogram met de woorden: "perfecte L-shape voor Dwergoor”. Het zag er dus goed uit…

Dwergooruil Otus scops, Eprave, 29 mei 2021 (©Hans Matheve)

De rest van de dag verliep vrij zenuwachtig en van het fotograferen van orchideeën kwam maar weinig in huis. Bovendien moest ik ook nog een nieuw overnachtingsplekje zoeken, want iets vertelde me dat het wel eens druk zou gaan worden op mijn favoriete kampeerplekje. Dwergooruil is normaal gezien een Mediterraanse soort die voorkomt in Zuid-Frankrijk, Spanje, Italië, Griekenland en Zuidoost-Europa in open landschappen met bomen, in tuinen, parken en ruïnes. Deze soort werd eerder al in ons land waargenomen. Twee waarnemingen dateren van voor 1950 en 6 waarnemingen volgden daarna. Het laatste, door het BRBC aanvaarde geval, dateert van 2003, maar tot op heden was geen enkele van deze vogels echt twitchbaar. Voor bijna alle vogelkijkers betrof dit dus een nieuwe soort voor hun Belgische lijst.

Rond 17u kwamen de eerste vogelkijkers aan, waaronder een heleboel bekende gezichten uit de tijd dat ik nog bijna elk weekend aan de kust zeldzaamheden ging zoeken en van de Hoge Venen terug naar de kust reed voor een Zwarte ibis. Een paar uur later staan er een 100-tal fotografen op de bewuste parking. Ik word steeds nerveuzer: "wat als ik het toch verkeerd gehoord heb of het sonogram fout is, wat als de uil niet meer roept…" Het wordt steeds donkerder, maar de uil laat voorlopig niets van zich horen. Rond 22u45 wordt besloten om voorzichtig een eerste keer het geluid af te spelen, om een reactie van de vogel uit te lokken. Op datzelfde moment echter begint de uil te roepen uit een ander deel van het bos wat verderop. Er ontstaat heel wat verwarring. Ik begin samen met enkele andere vogelkijkers als een gek richting het geluid te rennen. We stoppen op respectabele afstand en horen de uil luid en duidelijk roepen aan de rand van het bos. In de extase verloopt alles nogal hectisch en iedereen loopt wat heen en weer in de hoop een glimp van de vogel te kunnen opvangen. Met behulp van warmtekijkers en nadien ook spots wordt de uil gelokaliseerd en kunnen een aantal vogelkijkers de vogel eindelijk zien. Het duurt echter tot laat op de avond vooraleer ik de uil zelf goed in beeld krijg (bedankt David Van den Schoor). Op dat moment slaagt Lander Kestemont er ook in om de vogel beeldvullend te fotograferen, de eerste echt goeie foto van de vogel.

Dwergooruil Otus scops, Eprave, 29 mei 2021 (©Lander Kestemont)

Dwergooruil Otus scops, Eprave, 29 mei 2021 (©Hans Matheve)

Rond 1u keren de meeste vogelkijkers huiswaarts. Ik kruip om 1u15 in mijn slaapzak, maar door alle adrenaline kan ik eigenlijk niet slapen. Om 4u loopt de wekker terug af en een half uur later sta ik terug aan de Lesse, opnieuw gehuld in een dekentje van mist. Het werd een prachtige ochtend en de rust in mij keert stilaan terug.

Uitzicht over de Lesse, 30 mei 2021 (©Bart Heirweg)

De Dwergooruil liet zich de nachten nadien opnieuw frequent horen, en was bij wijlen langdurig prachtig te zien wat resulteerde in onderstaande beelden. De vogel werd voor het laatst waargenomen in de nacht van 1 op 2 juni, en hoewel hij teruggekeerd was naar de originele plek nadat hij vervlogen was door een laag overvliegende helicopter, zal dat laatste hem misschien toch wat veel geworden zijn. Er ligt de vogel weinig in de weg om aanvaard te worden als de 9de Dwergooruil voor ons land, en de eerste die met succes twitchbaar was. Bovenal was dit voor velen misschien wel één van de meest memorabele twitches, met unieke omstandigheden en natuurlijk een mythische soort. Bedankt, Bart!

Dwergooruil Otus scops, Eprave, 31 mei 2021 (©Noé Terorde)