Toen ik een slordige 20 jaar geleden naar zeldzame vogels begon te kijken, kwam ik al snel op het Oosterstaketsel van Oostende terecht. Een plaats waar je het zoute zeewater nog recht in je smoel kreeg en écht kon smaken! Het was een magische plek waar ik al veel wilde verhalen over had gehoord. Grote Pijlstormvogel, Kleine Pijlstormvogel, albatros spec., fregatvogel spec., Pterodroma spec., etc. Het was er allemaal al gezien. Dat wou ik nu zelf beleven. Ik zag er, net zoals heel veel andere Belgische vogelkijkers, ooit mijn eerste Kleinste Jager, Vorkstaartmeeuw, Kleine Alk, Papegaaiduiker, Zwarte Zeekoet, Vaal Stormvogeltje en Rosse Franjepoot. Waar Nederlanders Katwijk, Scheveningen of Westkapelle hebben, hebben de Belgen Oostende.

In de maanden september en oktober zat Leo Janssen gekluisterd aan het staketsel (pier. Het leek wel of hij er bivakkeerde. Leo is een icoon dat het gros van de Belgische vogelkijkers ooit inspireerde met zijn tomeloze doorzettingsvermogen. Weer (regen en een noordwesterwind) of geen weer (zon en een zuidwester briesje), hij was altijd present. Brommertje, thermos, skipak, stoeltje én de Zeiss 20x60 T* beeldstabilisator. Vergroting was niet de essentie, de scherpte en lichtsterkte van deze kijker des te meer. Het grote verschil werd echter gemaakt, je raadt het al, met de beeldstabilisatie.

Centraal in beeld zie je Leo in wit pak neer zitten achter zijn Zeiss 20x60 T*. Met zijn ruim anderhalve kilogram en ruime afmetingen, eerder een kijker om, ondanks de beeldstabilisatie, met een statief te combineren. Een bankschroef drukt de knop in van de beeldstabilisatie. (Billy Herman)

De beukende golven deden het staketsel kraken en schommelen tijdens een noordwesterstorm. Dit zorgde ervoor dat de determinatie van vogels geen sinecure was. Zelfs al had je de nieuwste Leica Televid 32x of een Optolyth APO 100 APO, dan nog moest je meer dan geregeld de duimen leggen voor Leo. Niet enkel zijn gigantische ervaring speelde een rol, ook zijn bijzonder optisch wapen liet zijn collega vogelaars geregeld achterophinken. Helaas kostte het ding, in vergelijking met andere telescopen, toen en nog steeds, een fortuin.

INTRODUCTIE BEELDSTABILISATIE

De concurrentiestrijd tussen de verschillende verrekijkermerken, is één van de zaken die al die jaren onveranderd is gebleven. We zijn echter aanbeland op een punt waar we beginnen te spreken over cijfers, punten en komma’s. Wat scherper, een beetje lichter, wat breder van beeld, … De kloofjes worden dun en je voelt dat het langzaam maar zeker op een gelijkwaardig niveau komt als je alles vergelijkt met elkaar. Dat tikkeltje meer maakt in het veld nauwelijks nog het verschil. Met welk materiaal kun je wel nog het verschil maken als je naar vogels kijkt? Wat levert er meer en of betere waarnemingen op voor jou als vogelkijker?

Recent, niet toevallig tijdens de koude winter, kwamen de warmtekijkers in het vizier bij veel vogelkijkers. Een handige tool die ik zelf bezit sinds het voorjaar van 2018. Helaas zijn de toepassingen voor vogelkijkers beperkt en levert het niet zoveel op qua extra waarnemingen of soorten.

Een tijd geleden ving ik signalen op over een nieuwe vorm van beeldstabilisatie. Een functie waar nog veel ruimte is/was voor progressie. Ik was stiekem wel erg benieuwd, zeker als ik de prijs hoorde. Ik droomde al sinds het Oosterstaketsel-tijdperk van zo’n kijker. Canon had ondertussen nog een heel verdienstelijke poging gedaan om dit in de markt te zetten. Hun beeldstabilisatie werd ook toegepast op kleinere kijkers in tegenstelling tot de zware Zeiss. Toch is deze beeldstabilisatie in vogelaarskringen nooit echt doorgedrongen, om verschillende redenen. Redenen waar Kite Optics nu, langzaam maar zeker, komaf mee wil maken. Want Kite gelooft erin dat hun nieuwe kijkers wél nog veel verschil kunnen maken voor vogelaars.

Speuren (Billy Herman)

Een kijker met beeldstabilisatie ligt tussen een gewone verrekijker en een telescoop in. Je zal hem dus vooral gebruiken voor open habitats, tellingen en/of om langdurig te speuren. Bijvoorbeeld naar wolf of beer. (Billy Herman)

Het verhaal van Kite klonk veelbelovend, maar was het dat ook? Voor zij die Kite Optics niet kennen, Kite is de hofleverancier van de verrekijkers van Vogelbescherming Nederland. Ze hebben kijkers in bijna alle prijsklassen al is het niet hun intentie om zich te nestelen naast Zeiss, Leica of Swarovski, wel er net onder. Prijs-kwaliteit spreken we van degelijke kijkers en vergelijkbaar met wat Vortex of Bushnell in Noord-Amerika betekent voor vogelaars. Jee krijgt naast waar voor je geld namelijk ook een goede service-na-verkoop. Kortom, ze kennen hun plaats in het wereldje.

KITE optics APC algemeen

Als je de kijker in handen krijgt, dan frons je even de wenkbrauwen. De kijkers hebben een vorm die je niet direct associeert met een klassieke verrekijker. Dat is eigen aan kijkers met beeldstabilisatie. Kijk maar naar Canon, Zeiss en Fujinon. En… die vorm zit vooral ‘tussen de oren’. De vorm van de kijker heeft me het afgelopen half jaar nog nooit dwars gezeten of een waarneming gekost. Kort gezegd, hij ligt goed in de hand zonder dat er daar meer over gezegd moet worden.

Het afstellen naar de breedte van je ogen gaat snel en soepel. Je doet het met duim en wijsvinger wanneer je start met je sessie vogels kijken. Het gaat even snel als bij een gewone kijker. Na de afstelling van de breedte van de oculairen blijven die stevig zitten, waardoor de afstelling niet zomaar verandert tijdens een handeling of tussen het vogels kijken door.

De dioptrie zit op een klassieke plaats, aan het rechter-oculair. De dioptrie is stroef zoals een dioptrie moet zijn. Ze zal hierdoor niet makkelijk verschuiven wat een pluspunt is. De scherpstelknop is smal, langwerpig en zit meer onderaan ten opzichte van klassieke verrekijkers. Eigenlijk op een heel logische plaats, ter hoogte van je langste vingers (midden- en ringvinger). Het scherpstellen gaat vlotjes. Er valt weinig op aan te merken. Minimum scherpstelafstand is 4 meter wat prima is voor de doeleinden waarvoor deze kijker is gemaakt. In twee halve draaien ga je van 4 meter naar oneindig. Dat betekent concreet dat de scherpte-diepte hoog scoort bij deze kijker, iets wat we altijd heel graag zien.

De beeldstabilisatieknop zit boven op de kijker, waar normaal een klassieke scherpstelling zit. Met een snelle kwartslag is de beeldstabilisatie geactiveerd en hoef je verder niks meer te doen tijdens het vogels kijken. Want de autonomie wordt automatisch geregeld dankzij een uniek systeem. Hangt de kijker verticaal, dan wordt de beeldstabilisatie uitgeschakeld. Neem je de kijker vast voor gebruik, dan werkt de beeldstabilisatie opnieuw.

Het gewicht van de kijker is verbazingwekkend licht, zeker in vergelijking met de meeste andere kijkers met beeldstabilisatie. Het is duidelijk dat deze kijker mee is gelift met de evolutie van de afgelopen decennia. Hij voelt zelfs onwennig licht aan.

Optisch gezien is Kite Optics mee met zijn tijd en dat geldt zeker ook voor hun kijkers met beeldstabilisatie. Bestaat er iets scherper en bestaat er iets lichtsterker? Heel zeker. Dat kan ook niet anders wanneer je de prijs vergelijkt met de high-end kijkers op de markt. Maar in verhouding tot de prijs, mogen en kunnen de Kite-kijkers direct vergeleken worden met de gekende topmerken. Wanneer je de APC-kijker in beschouwing neemt, dan ben je dat klein procentje minder scherp en verlies aan lichtsterkte heel snel vergeten op het moment dat je de beeldstabilisatie aanzet.

Voor tellingen van grote groepen vogels, watervogels, steltlopers, … of voor het trektellen is deze kijker uiterst geschikt. Je hebt steeds een mini-telescoop bij de hand zonder statief! (Billy Herman)

Kite Optics heeft er momenteel voor gekozen om twee diameters op de markt te brengen. De 30mm en de 42mm. Daarmee willen ze een duidelijk signaal geven dat deze kijkers gemaakt zijn voor dagelijks gebruik. Vogels kijken is daarbij zeker een van de hoofdtoepassingen waar ze op mikken. We zitten dus goed.

De prijs dan! Een groot struikelblok voor mij was altijd de prijs. Kijkers met beeldstabilisatie zaten tot voor 15 jaar terug steeds boven de prijs van de beste verrekijkers, ondanks het feit dat ze optisch minder goed waren. Ondertussen is dat beeld gewijzigd door de sterke prijsstijgingen van high-end merken. Kite Optics doet het prijsgewijs een stuk beter, want het zet bijna al hun nieuwe APC-kijkers in de markt voor minder dan 1000 euro. De betere middenklasse kijker en een prijs waar ik toch wel heel nieuwsgierig van werd toen ik die hoorde. Nu wordt het pas écht interessant.

DE BEELDSTABILISATIE

Een kijker met beeldstabilisatie kun je eigenlijk moeilijk vergelijken met een gewone verrekijker. Het geeft een hele andere dimensie aan het observeren van vogels. Je hebt altijd een stabiel beeld bij de hand. Meer zelfs, één hand, want een kijker met beeldstabilisatie kun je vasthouden met één hand. Iets waar ik normaal van gruwel als ik het zie, maar bij deze kijker doodnormaal is. Met één hand observeren is zelfs veel stabieler dan eender welke kijker die je vasthoudt met twee handen. De beeldstabilisatie is wennen. De eerste momenten, de eerste dagen, de eerste weken zelfs … Op een bepaald moment leer je toch de finesse van dit werktuig kennen en worden de voordelen zeker groter dan de nadelen. Vergelijk het met een “aha-erlebnis” tijdens het vogels kijken.

De APC-kijkers dien je met liefde te behandelen. Je moet de kijker relatief rustig opnemen en maakt best geen te bruuske bewegingen. Dan is hij direct subliem. Gebruik je de kijker bruut en snel, dan trilt het beeld voor een vervelend moment. Een moment waardoor het momentum van de waarneming verloren is. Bijvoorbeeld een kleine beweeglijke vogel, kortbij, dat kan een probleem zijn. Daar wordt momenteel aan gewerkt om deze toepassing op te schalen. Voor dit soort waarnemingen gebruik ik nu steeds een kleine 8x30 zonder beeldstabilisatie. Mijns inziens, een fantastische combinatie met de APC.

Door de stabilisatie zit er een fractie vertraging op het beeld wanneer je snel moet bewegen. Een fractie die cruciaal is voor een zekere en goede waarneming. De kijker is dus niet geschikt voor elke manier van vogels kijken. Iets waar we dadelijk dieper op ingaan. Met de APC lijkt het alsof je steeds een kleine telescoop bij de hand hebt, zonder statief. Om te turen, te tellen, te speuren en te bestuderen is de APC, wat mij betreft, toch best een revelatie te noemen. Je gaat er kenmerken beter door zien en merkt sneller bewegingen op, net omdat er veel minder tot geen trillingen in je beeld zitten. Je staat ervan versteld hoeveel een klassieke kijker nog trilt als je het vergelijkt met een kijker met beeldstabilisatie… Daar bovenop zijn er verschillende moeilijke omstandigheden, die plots heel toegankelijk zijn geworden. Een stevige wind, kijken vanuit een rijdend voertuig (!), stabiel observeren vanaf een schip, etc. Met zo’n APC-kijker wordt het allemaal makkelijk en zelfs normaal. Je moet het zelf testen om het te geloven.

Voor tellingen van grote groepen vogels, watervogels, steltlopers, … of voor het trektellen is deze kijker uiterst geschikt. Je hebt steeds een mini-telescoop bij de hand zonder statief! (Billy Herman)

Eén van de belangrijkste speerpunten van de nieuwe kijker, is de autonomie van de beeldstabilisatie. Want in vergelijking met de klassieke kijkers die op voeding werken, gaat de energiezuinige beeldstabilisatie van Kite bijna 50 maal langer mee. Dat je in het veld nu plots zonder deze extra functie valt, is eigenlijk zo goed als ondenkbaar. Daarenboven voorziet Kite een extra compartiment voor reservebatterijen wat ook nog eens bijdraagt tot de gewichtsverdeling van de kijker. Er is dus goed over nagedacht.

VERBETERPUNTEN

Is de APC de perfecte kijker? Neen. De perfecte kijker bestaat volgens mij niet. De perfecte combinatie van kijkers, dat is iets anders. Daar kunnen we eindeloos over palaveren, maar in het rijtje van onmisbare kijkers heeft de APC voor mij nu al een prominente plek ingenomen, die ik niet meer zou kunnen missen. Ik heb zelfs moeite om terug te keren naar een klassieke kijker, je bent dus gewaarschuwd.
Er zijn enkele zaken die voor verbetering vatbaar zijn, waar je aan moet wennen of waar je misschien nooit aan zal wennen. De breedte van het beeldveld is voor verbetering vatbaar. Het is een werkpunt waar zeker aandacht aan besteed zal worden in de toekomst. Voor de toepassingen die we hieronder verder toelichten, stoort de breedte van het beeldveld niet echt. Deze kijkers ga je toch steeds gebruiken in een open landschap voor fauna dat wat meer op afstand zit. De schroefjes van de batterijcompartimenten (ik ben me ervan bewust, dit is een detail) gaan niet zo makkelijk dicht. Het is wat zoeken en wennen. Voordeel is wel dat dit waterdicht is én dat die autonomie zo groot is. Deze handeling moet je dus maar zelden doen. Vertrek je op een 14-daagse reis, dan moet je al heel hard je best doen om de batterijen te moeten vervangen. De bevestiging van de nekband is volledig symmetrisch en centraal lateraal. Persoonlijk had ik het liever wat meer aan de binnenzijde gezien waardoor de kijker asymmetrisch hangt en voor sommige profielen, beter aansluit op het lichaam, maar ook dit is meer een detail te noemen.

De APC in actie! Tegenwoordig is er ook een beschermhoes ontwikkeld die de kijker nog beter moet beschermen tegen stoten of onvoorziene omstandigheden. (Billy Herman)

VOOR WIE IS BEELDSTABILISATIE GESCHIKT

De kijkers met beeldstabilisatie zijn voor een heel breed publiek geschikt, dat staat vast. Ze zijn echter volgens mij niet geschikt voor élke toepassing of elke tak van het vogels kijken. Kijkers met beeldstabilisatie zijn minder geschikt om ‘snel’ te vogelen. Bijvoorbeeld wanneer je een Big Day wilt maken of wanneer alles snel moet gaan en je zoveel mogelijk soorten wilt zien. De kijker vind ik ook minder geschikt om bosjes te doen, waar vogels verspringen en snelheid essentieel is. Ook voor vogels die snel langsvliegen, is het geen sinecure om je onderwerp in beeld te krijgen. Voor al dit type van werk, waar snelheid essentieel is, hou ik liever vast aan mijn 8x30. Klein, fijn, scherp en vooral heel snel in handeling. De APC-kijker met beeldstabilisatie is voor mij geschikt voor iemand die meer houdt van speuren over de velden en over grote partijen water. Voor vogelkijkers die op zoek gaan naar steltlopers, ganzen, eenden en dat type van vogels. Of voor vogelaars die in de lucht willen turen naar vogels in de verte. Trektellers en vogelkijkers die houden van roofvogels. Ook voor een dagje seawatch is deze kijker uiterst geschikt, want met een stevige bries slaag je er nu eindelijk wél in je kijker bijna stil te houden. Kort gezegd, de kijkers zijn vooral geschikt voor de meer open habitats, maar daar stopt het niet bij. Wanneer je gaat wandelen en je twijfelt om een telescoop mee te zeulen, dan is deze kijker de gulden middenweg! Je hebt altijd een mini-telescoop zonder statief binnen handbereik. Om zoogdieren te speuren is een kijker met beeldstabilisatie voor mij een grote meerwaarde en het beste van wat ik al heb gebruikt. Met beeldstabilisatie zie je sneller beweging wat bij zoogdieren vaak essentieel is om ze te vinden. Beeldstabilisatie compenseert niet enkel de trillingen van je eigen lichaam, het compenseert ook trillingen van de ondergrond. Bv. een boot of een voertuig. Wie er van houdt om op zee te gaan met een schip en de zee af te speuren, die moet beslist eens een kijker met beeldstabilisatie overwegen. Ik ben ervan overtuigd dat het betere, mooiere en extra waarnemingen en ook meer soorten oplevert. Ook voor safari’s waar je veel in de wagen zit, is deze kijker uiterst geschikt om de trillingen van de wagen, zelfs tijdens het rijden (moeilijk te geloven maar écht waar!), op te vangen. Op reis naar een land zoals Zuid-Afrika krijgt hij voor mij een grote voorkeur.

Wanneer je een tijd lang beelstabilisatie hebt gebruikt, is het wennen als je een gewone kijker vast neemt. Je gebruikt de kijker met het grootste gemak vanaf een varend schip en zelfs in een rijdende jeep. (Billy Herman)

Tot slot, een belangrijke doelgroep die ik graag even aanspreek. Een verrekijker stil houden verschilt van persoon tot persoon. Het is niet voor iedereen altijd mogelijk om verrekijkers met gemak stil te houden. De lichte APC-kijkers met beeldstabilisatie brengen daar nu verandering in. Zeker iets om uit te proberen. Mijn conclusie? Ik geloof erin dat de nieuwe APC-kijker van Kite Optics in veel omstandigheden meer kan opleveren dan een klassieke kijker. Het geeft een heel aangenaam gevoel van kijken tijdens het speuren. Het genieten van een waarneming of het zien van kenmerken gaat in sommige omstandigheden voor mij veel sneller dan met een klassieke kijker. Eens je de APC een deftige kans hebt gegeven en wat gewoon kan worden, is het zonder enige twijfel een meerwaarde voor talrijke takken van het vogels kijken. Eerlijk, ik zou hem écht niet meer willen missen. Wel is de APC niet mijn enige kijker. Het liefste van al combineer ik hem met een 8x30 kijker die ik dan vooral gebruik voor de snelle waarnemingen.

WAAR KUN JE DE KIJKER TESTEN?

Ben je nieuwsgierig, dan kun je op verschillende locaties kennismaken met deze innovatieve nieuwe tool.
In Nederland kan je terecht bij:
- Vogelinformatiecentrum Texel.
- Vogelbescherming Nederland te Zeist.
- De Kijkerspecialist in Wormer. 

In België kan je terecht op wat meer adressen, kijk op: kiteoptics.com.

David ‘Billy’ Herman