Het is Eerste Kerstdag, 1981. Met de familie zit ik in de vroege avond aan een rijk gedekte tafel, sfeervol beschenen door kaarslicht. De stemming is vredig, zoals dat hoort met Kerst. Dan gaat de telefoon. Aan de andere kant van de lijn een opgewonden bevriende vogelaar. Voor het westerstrand van Texel zou zich een Koningseidereend bevinden. ,,Nog nooit vertoond in Nederland. Dat mag je niet missen! Zie je daar morgen wel.'' Weg rustige avond. Weg plannen voor een opnieuw vredige tweede kerstdag. Dat wordt vroeg naar bed en heel vroeg op.
Bij gebrek aan medestanders moest ik de volgende dag alleen op reis vanuit Katwijk. Bij gebrek aan een auto moest dat met het openbaar vervoer. Hoe goed dat soms ook mag zijn, door de zondagsdienst van de bus en trein en het wachten op de boot duurt het allemaal uren, uren en uren. Er is weinig troostelozer dan heel lang wachten op een vrijwel leeg, somber perron, op een trein die in plaats van om het half uur om het hele uur gaat. Als ik eindelijk op de plaats van bestemming ben, wordt de sfeer er niet beter op. De hoog-arctische soort van welhaast mythische proporties is in geen velden of wegen te bekennen. Daar komt de rest van de dag, terwijl de gedachten meer en meer afdwalen naar het menu van tweede kerstdag, geen verandering meer in. Onverrichterzake gaat het weer huiswaarts. Wat een verloren dag.

Koningseider Somateria spectabilis, onvolwassen mannetje, Texel, 25 december 1981 (René Pop)

Alarmerende berichten vanaf Texel blijven echter binnenkomen. Zodoende wordt enkele dagen later de tocht weer hervat. Net als het hele gebeuren zich dreigt te herhalen, wordt de ontredderde meute waar ik deel van uitmaak benaderd door twee Finnen. Wie ze zijn, wat ze uitspoken en wat ze precies zeggen weet niemand. Ze kunnen echter wel duidelijk maken dat ze de zo felbegeerde Koningseidereend ontdekt hebben, op een heel andere locatie, vele kilometers van de plek waar wij 'geduldig' de ook toen al bekende 'ouwe-plek-theorie' aan het toetsen waren. Wij achter hun aftandse deux-chevaux aan. Het bleek warempel nog waar te zijn ook. De vogel dreef niet ver van de kant. Bij iedereen was de opluchting zo groot dat de schitterende vogel zelf bijna vergeten werd. Zelden zag ik mooiere staaltjes van verbroedering tussen volkeren, terwijl de Finnen in eigen land nooit meer een dergelijke hoeveelheid alcoholica te verwerken zullen krijgen.

Koningseider-twitch, Texel, 28 december 1981 (fotograaf onbekend). Van links naar rechts Paul de Heer, Gijsbert van der Bent en Arend Wassink, en op de achtergrond de Koningseider Somateria spectabilis.

Bovenstaand verslag maakte (in ongeveer dezelfde vorm) deel uit van een artikeltje over 'soortenjagen', dat ik ik 1997 publiceerde in het voor vogelaars ongetwijfeld geheel onbekende blad voor huisdierbezitters 'Over Dieren'. Het geheugen werkt raar. Bepaalde perioden in een vogelaarsleven lijken minder lang te beklijven dan andere. Het jaar 1981 behoort klaarblijkelijk tot een van die zwarte gaten in mijn geheugen. Daarbij komt nog dat ik in dat jaar toevallig erg weinig notities maakte in mijn vogeldagboek. 'Koningseidereend niet gevonden' en 'Koningseidereend wel gevonden' is zo'n beetje het enige wat ik toen genoteerd heb. Onbegrijpelijk. Over een waarneming van jaren daarvoor van een ook toen al redelijk gewone Sperwergrasmus schreef ik hele cahiers vol. In 1997 wist ik me al vrijwel niets meer van het gebeuren op Texel te herinneren. Ja, dat heb je er van als je geen verslag maakt. Wie haalde me op van de boot die eerste dag? Hoe groot was de groep twitchers? Bestond dat woord toen al? Wie waren er allemaal bij? Hoe ging het de tweede keer, toen de vogel wél werd gevonden? Wie waren die Finnen? Zaten ze wel in een Lelijk Eendje, of zat ik daar zelf in? Waarom heb ik er nooit meer iemand over gehoord en nooit meer iets van gelezen? Waren het eigenlijk wel Finnen? Van twee vogelaars weet ik achteraf zeker dat die er bij waren. Dat weet ik echter alleen zo zeker omdat ik van iemand (wie?) een foto heb gekregen van de twitch bij deze voor alle topvogelaars van die tijd nog nieuwe soort. Achteraf bezien waren er al twee waarnemingen in Nederland, maar toen op Texel had niemand het daar over (geloof ik). Op de foto staan toenmalig Dutch Birding-redacteur Paul de Heer (links), Arend Wassink (rechts) en ikzelf (midden), en zowaar ook de Koningseidereend! Al moet je daarvoor wel heel goed kijken. Wie de foto gemaakt heeft? Geen idee. Ook die informatie is de dupe geworden van de delete-knop van het brein. Of weggespoeld bij het drankgelag met die 'Finnen'. Finnen.....?

GIJSBERT VAN DER BENT